การปลูกสร้างอาคารริมเขตทางหลวงบางเส้นทาง โดยอาศัยอำนาจพระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. 2535 ประกาศในหนังสือราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 109 ตอนที่ 52 ลงวันที่ 18 เมษายน 2535 ตามมาตรา 49 ดังนี้

            มาตรา 49 เมื่อมีความจำเป็นจะต้องคอบคุมทางเข้าออกทางหลวง เพื่อการจราจรบนทางหลวงเป็นไปโดยรวดเร็วสะดวก หรือเพื่อความปลอดภัยในการจราจรบนทางหลวง

            ห้ามมิให้ผู้ใดดำเนินการอย่างใดอย่างหนึ่งในที่ดินริมเขตทางหลวงทั้งสายหรือบางส่วน ดังต่อไปนี้

           1. สร้างหรือดัดแปลงต่อเติมอาคารตามประเภท ชนิด หรือลักษณะที่กำหนดในกฏกระทรวง สถานีบริการน้ำมัน สถานีบริการก๊าซ สถานีบริการล้างหรือตรวจสภาพรถหรือติดตั้งป้ายโฆษณา ภายในระยะไม่เกิน 15 เมตร จากเขตทางหลวง
           2. สร้างศูนย์การค้า สนามกีฬา สนามแข่งขัน โรงมหรสพ สถานพยาบาล สถานศึกษา หรือจัดให้มีตลาด ตลาดนัด งานออกร้าน หรือกิจการอื่นที่ทำให้ประชาชนมาชุมนุมกันเป็นจำนวนมาก ภายในระยะไม่เกิน 50 เมตร จากเขตทางหลวง
ทั้งนี้ เว้นแต่ได้รับอนุญาตเป็นหนังสือจากผู้อำนวยการทางหลวง

           ในการอนุญาตผู้อำนวยการทางหลวงหรือผู้ซึ่งได้รับมอบหมายจากผู้อำนวยการทางหลวง จะกำหนดเงื่อนไขอย่างใดก็ได้

            การกำหนดทางหลวงสายใดทั้งสายหรือบางส่วนที่จะห้ามมิให้ดำเนินการตามวรรคหนึ่ง ให้ตราเป็นพระราชกฤษฎีกา

ทางหลวงที่ได้ประกาศควบคุมทางเข้าออกตามมาตรา 49 มีดังนี้
อันดับ แขวงการทาง	ทางหลวง หมายเลข สำนักทางหลวงที่	ตอน	ในความรับผิดชอบ
1.	9	พระประแดง - สำโรง - บางปะอิน	กรุงเทพ ปทุมธานี	11 11
2.	9	พระประแดง - บางแค - สาย 338 สาย 338 - บางบัวทอง	สน.บท.ธนบุรี ปทุมธานี	11 11
3.	3	อ้อมเมืองชลบุรี	ชลบุรี	12
4.	22	อ้อมเมืองหนองหาน อ้อมเมืองบ้านง่อน อ้อมเมืองบ้านม่วงไข่ อ้อมเมืองพรรณานิคม อ้อมเมืองดงมะไฟ	อุดรธานี สว่างแดนดิน สว่างแดนดิน สกลนคร สกลนคร	5 3 3 3 3
5.	23	อ้อมเมืองบ้านไผ่ อ้อมเมืองบรบือ อ้อมเมืองมหาสารคาม อ้อมเมืองร้อยเอ็ด อ้อมเมืองเขื่องใน	บ้านไผ่ บ้านไผ่ มหาสารคาม ยโสธร ยโสธร	5 5 7 7 7
6.	24	อ้อมเมืองอุบลราชธานี	อุบลราชธานี	7
7.	43	อ้อมเมืองหาดใหญ่	สงขลา	15
8.	101	อ้อมเมืองแพร่	แพร่	2
9.	116	อ้อมเมืองป่าซางทั้งสาย	ลำพูน	1
10.	201	อ้อมเมืองชัยภูมิ อ้อมเมืองภูกระดึง อ้อมเมืองวังสะพุง	ชัยภูมิ ชัยภูมิ เลย	8 8 6
11.	206	อ้อมเมืองพิมาย	นครราชสีมาที่1	8
12.	209	อ้อมเมืองขอนแก่น	ขอนแก่น	5
13.	212	อ้อมเมืองท่าอุเทน อ้อมเมืองพระธาตุพนม	นครพนม นครพนม	7 7
14.	214	อ้อมเมืองสุรินทร์	สุรินทร์	8
15.	219	อ้อมเมืองบุรีรัมย์	บุรีรัมย์	8
16.	304	อ้อมเมืองปักธงชัย	นครราชสีมาที่ 2	8
17.	314	อ้อมเมืองฉะเชิงเทรา	ฉะเชิงเทรา	12
18.	401	อ้อมเมืองสุราษฎร์ธานี อ้อมเมืองท่าศาลา	สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช	14 14
19.	ทางหลวง จังหวัด 4146	ทางหลวง 407 (บ้านน้ำกระจาย) - เกาะยอ - ทางบรรจบหลวงสาย 4083 (บ้านเขาแดง)	สงขลา	15
20.	3344	เขตบางกะปิ - ผ่านทางสาย 34 - บรรจบทางหลวง 3268	กรุงเทพ	11
21.	402	ทางแยกบ้านคู - บรรจบทางหลวงหมายเลข 402 (บ้านระเงง)	ภูเก็ต	14
22.	36	เลี่ยงเมืองระยอง	ระยอง	12

หลักเกณฑ์และข้อกำหนดเงื่อนไขในการปลูกสร้างอาคารริมเขตทางหลวง

           1. การปลูกสร้างอาคารริมเขตทางหลวงทั่ว ๆ ไป ที่ไม่มีพระราชกฤษฎีกาควบคุมการปลูกสร้างอาคาร ตามพระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. 2535 มาตรา 49

               1.1 อาคารพักอาศัย ตึกแถวหรืออาคารพาณิชย์ ที่ไม่เกิน 4 ชั้น อาคารขนาดเล็กทั่ว ๆ ไป แนวกันสาดหรือส่วนที่ยื่นนอกสุดของอาคาร ต้องห่างจากเขตทางหลวงไม่น้อยกว่า 6.00 เมตร และต้องก่อสร้างเป็นโครงสร้างถนน

               1.2 อาคารสูง โรงงานอุตสาหกรรม ห้างสรรพสินค้า หมู่บ้านจัดสรร อาคารสำนักงาน โรงภาพยนตร์ สนามกีฬา สถานพยาบาล สถานศึกษา ตลาดหรือกิจการอื่น ๆ ที่ทำให้ประชาชนมาชุมนุมกันเป็นจำนวนมากๆ แนวกันสาดหรือส่วนยื่นนอกสุดของอาคารต้องห่างจากเขตทางหลวงอย่างน้อย 6.00 เมตร เพื่อสร้างเป็นถนนและจะต้องมีพื้นที่จอดรถในที่ดินของผู้ขอเพียงพอตามหลักเกณฑ์ของกรมทางหลวง และต้องรับผิดชอบในการป้องกันแก้ไขปัญหาการจราจรและความปลอดภัยของผู้ใช้ทางหลวง ดังต่อไปนี้แล้วแต่กรณี เช่น

                     1.2.1 สร้างสะพานลอยคนเดินข้าม
                     1.2.2 ขยายช่องจราจรสำหรับการรอเลี้ยวเข้าหรือออกจากพื้นที่ของโครงการ
                     1.2.3 จัดสร้างที่หยุดรถประจำทางพร้อมศาลาที่พัก
                     1.2.4 ติดตั้งไฟฟ้าแสงสว่าง
                     1.2.5 ติดตั้งสัญญาณไฟจราจร ป้ายจราจร เครื่องหมายจราจรบนผิวทาง เครื่องหมายนำทาง
                     1.2.6 ขยายเขตทางหลวง
                     1.2.7 งานอื่น ๆ ที่จำเป็น
                     1.2.8 และในกรณีที่จะปล่อยน้ำลงสู่เขตทางหลวงจะต้องเป็นน้ำที่ผ่านการบำบัดไม่มีพิษ หรือเน่าเหม็น หรือมีสารเคมีที่ก่อให้เกิดอันตรายต่อสัตว์น้ำและสิ่งแวดล้อม เจ้าของโครงการฯต้องก่อสร้างระบบบำบัดน้ำเสีย

           2. สำหรับริมเขตทางหลวงที่มีพระราชกฤษฎีกาห้ามมิให้ดำเนินการอย่างหนึ่งอย่างใด ในที่ดินริมเขตทางหลวงตามพระราชบัญญัติทางหลวง พ.ศ. 2535 มาตรา 49

               2.1 อาคารที่พักอาศัย อาคารพาณิชย์ อาคารขนาดเล็กทั่วไป แนวกันสาดหรือส่วนยื่นนอกสุดของอาคาร ต้องห่างจากเขตทางหลวง 6.00 เมตร อาคาร สถานีบริการน้ำมัน - เชื้อเพลิง หรือก๊าซ แท่นจำหน่าย ห่างจากเขตทางหลวง 6.00 เมตร

               2.2 อาคารขนาดใหญ่ตามข้อ 1.2 แนวกันสาดหรือส่วนยื่นนอกสุดของอาคารต้องห่างจากเขตทางหลวง
สำหรับอาคารตึกแถวเว้นระยะ 6.00 เมตร สำหรับโรงงาน - อุตสาหกรรม อาคารสำนักงาน อาคารจอดพักยานพาหนะ ห้างสรรพสินค้า สถานพยาบาล ฯลฯ เว้นระยะ 10.00 เมตร สำหรับสนามกีฬา สถานศึกษา ตลาด งานออกร้าน หรือกิจกรรมอื่น ๆ ที่ทำให้ประชาชนมาชุมนุมกันเป็นจำนวนมากเว้นระยะ 40.00 เมตร และต้องรับผิดชอบในการป้องกันแก้ไขปัญหาการจราจรและความปลอดภัยตามกฎเกณฑ์ของกรมทางหลวงแล้วแต่กรณี ตามข้อ 1.2.1 - 1.2.8

               2.3 ระยะเว้นที่ว่างด้านหน้าต้องก่อสร้างเป็นถนนมีผิวจราจรกว้างไม่น้อยกว่า 6.00 เมตร หรือ 10.00 เมตร แล้วแต่กรณี ทั้งนี้ระยะเว้นที่ว่างด้านหน้าอาคารดังกล่าวข้างต้นจะต้องไม่น้อยกว่าบทบัญญัติของท้องถิ่น หรือหลักเกณฑ์ข้อกำหนดอื่น ๆ ที่กำหนดไว้โดยเฉพาะ

วิธีขออนุญาต

           ให้ผู้ขอนุญาตยื่นความจำนงผ่านหมวดการทาง แขวงการทาง สำนักงานบำรุงทาง ซึ่งรับผิดชอบบริเวณทางหลวงนั้น การยื่นขออนุญาตให้มีคำร้อง แบบแปลน และเอกสารสำคัญต่าง ๆ ดังต่อไปนี้

           (1) คำขออนุญาตตามมาตรา 49 พรบ. ทางหลวง พ.ศ. 2535 หรือสามารถ ดูได้จากตัวอย่าง Down Load
           (2) แบบแผนผังอาคารพื้นชั้นล่าง แสดงทางเข้าออกตัวอาคาร พื้นที่จอดรถ หยุดรถ ถนน ภายในบริเวณและทางเชื่อมเข้าออก
                 - แบบด้านข้างของอาคาร หรือรูปตัดแสดงด้านข้าง แสดงแนวอาคารที่ห่างจากเขตทางหลวง
                 - แบบรูปตัดตัวอาคารแสดงการใช้พื้นที่ต่าง ๆ โดยย่อ และบริเวณที่ใช้เป็นพื้นที่จอดรถ
           (3) สำเนาบัตรประชาชน และสำเนาทะเบียนบ้านของผู้ขอฯเป็นเอกชน
           (4) ในกรณีที่เป็นบริษัท , ห้างหุ้นส่วน ให้แสดงหนังสือการจดทะเบียนบริษัท , ห้างหุ้นส่วนประกอบ และในกรณีที่มีการมอบอำนาจแทน ต้องมีหนังสือมอบอำนาจพร้อมตราประทับของผู้มีอำนาจลงนามแทนบริษัท , ห้างหุ้นส่วน พร้อมสำเนาบัตรประชาชนและสำเนาทะเบียนบ้านของผู้รับมอบอำนาจ
           (5) เอกสารและแบบแปลนในการขออนุญาตอย่างละ 4 ชุด สำหรับหนังสือมอบอำนาจฉบับแรกให้ติดอากรราคา 10 บาท